Podcast #4 – Stolpersteine

Beluister de podcast via Springcast: Oorlog en vrijheid in LV, seizoen 1 en aflevering 4, Stolpersteine

Verhaal

Zo'n 5 jaar lang legden zij samen met behulp van de afdeling Stadsbeheer van de gemeente jaarlijks zo’n 30 tot 40 stenen. Dit jaar, in mei 2025, ronden ze het project af. Dan zijn er 231 geplaatst. Of iedereen blij is met de Stolpersteine? Daar is van Haersma Buma duidelijk over: “We hebben hier in de gemeente geen enkele discussie gehad. We bellen altijd aan en vertellen wat we gaan doen. We bepalen altijd in overleg de plek. We hadden een Joodse familie die vond het heel belangrijk, maar wel pijnlijk dat voor hun huis 5 stenen werden gelegd.”

Op zoek naar namen

“Het idee kwam voort uit persoonlijke interesse in de geschiedenis van Joden in deze gemeente en mijn bezoek aan Berlijn in 2017. Ik was daar voor een congres en zag tegenover het hotel veel messing steentjes liggen. Ik besloot na een 4 mei herdenking in 1998 een onderzoek te starten naar de namen van de vermoorde Joodse inwoners. Toen de lange lijst met namen voor de eerste keer werd voorgelezen bij een 4 mei herdenking was het stil”, vertelt Van Haersma Buma. 

Verhalen achter de stenen

Stichting Stolpersteine achterhaalde veel verhalen van Joodse inwoners uit Leidschendam-Voorburg. Binnenkort verschijnt hun boek met verhalen over deze Joden. Engels vertelt: “Ieder verhaal is bijzonder, maar het verhaal van het aquarium maakte veel indruk op mij. De jongetjes Waisvisz uit de Molenwijkstraat hadden een aquarium. Op een gegeven moment lekte dat. Ze brachten het naar een reparateur, een huisschilder die er ook glaswerk bij deed. Een paar dagen later werden de jongens opgepakt. Ze zijn naar Westerbork vervoerd en verder naar Duitsland, naar het oosten. Ze zijn nooit meer teruggekomen. Dus dat aquarium is ook nooit opgehaald. Het bijzondere is, datzelfde ding wat vroeger bij de jongens op de slaapkamer stond, staat nu bij een zoon van die schilder. Ze zitten in feite nog steeds te wachten tot het opgehaald wordt. Binnenkort is het waarschijnlijk in een museum te zien.” 

Herdenken

“De langslopende wandelaar moet bukken om de tekst op de Stolperstein te kunnen lezen. Het is op die manier een eerbetoon aan de vermoorde persoon die herdacht wordt. De meeste Joden zien de Stolperstein ook als een eerbetoon. Joodse slachtoffers hebben geen graf waar ze naartoe kunnen om te herdenken. Daarom zie je ook weleens bloemen of naar Joods gebruik een steentje bij de Stolperstein liggen”, vertelt Engels.

Sprekers: Elzeline Koerselman, Michiel van Haersma Buma en Jos Engels

Serie

De podcastserie ‘Oorlog en vrijheid in Leidschendam-Voorburg’ is een serie die de verhalen vertelt over de periode tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Verhalen over moed, kracht, verdriet, angst, verzet en hevige strijd. Verhalen die herinneringen tot leven brengen en die een boodschap kunnen zijn voor de generaties na ons. We brengen in deze podcastreeks de bijzondere, historische en lokale gebeurtenissen uit die tijd bij elkaar.